Ríkið með Geysi í gíslingu

ÉG HEF áður tjáð mig um ástandið á hverasvæðinu við Geysi í Haukadal. Svæðið er stórhættulegt yfirferðar, sóðalegt ásýndar og þjóðinni hreinlega til skammar. Niðurníðslan á hverasvæðinu hefur verið slík, að ég hef fundið mig knúinn til að biðja farþega mína afsökunar þegar ég á leið þar um!

Þegar ég hef verið á ferð á þessum slóðum hef ég einnig nöldrað yfir þessu ástandi við starfsbræður mína sem flestir eru mér sammála en nýlega hitti ég þar mann sem bjó yfir upplýsingum um málið. Hann tjáði mér það að styr stæði um eignarhald á svæðinu! Milli ríkisins, sem á hluta, og afkomenda Sigurðar Greipssonar, skólastjóra, sem eiga afganginn af landareigninni. Að ríkið hefði dregið lappirnar í málinu í mörg ár og því endurbætur ómögulegar. Ég þykist vita að staðarhaldarar vilji ganga í það verk að gera svæðið að þeirri ferðamannaperlu sem því ber, en samkvæmt þessum upplýsingum stendur ríkið í vegi fyrir því. Gæti það verið tilfellið að Ríkið stæði markvisst í vegi fyrir uppbyggingu svæðisins? Er viljaleysi ráðamanna til að klára málið algert og hafa stjórnmálamenn enn einu sinni orðið okkur þjóðinni til háborinnar skammar? Það kæmi mér persónulega lítið á óvart!

Ég hef það einnig fyrir satt að Orkuveitan hafi heimtað að ábúendur hættu að nýta afrennsli af hverasvæðinu til húshitunar en engar áætlanir hafi verið lagðar fram um hvernig eigi að koma annarri hitaveitu til þeirra í staðinn. Í allri þeirri umræðu um sjálfbæra nýtingu orkugjafa sem nýverið hefur gengið yfir ætti að gera svona nýtingu jarðvarma hátt undir höfði. Samkvæmt mínum takmörkuðu athugunum var það Sigurður Greipsson bóndi og skólastjóri að Geysi sem hóf nýtingu jarðvarmans fyrir einum 80 árum og var eingöngu notast við affall hvera sem eru neðarlega á hverasvæðinu.

Er það gróðahyggja Orkuveitunnar sem rekur þá til þess að reyna að drepa þessa sjálfbæru, náttúruvænu nýtingu á hveravatninu eða er það umhyggja fyrir því að ábúendur og gestir að Geysi fái örugglega heitt vatn sem stenst ISO staðal? Hvað haldið þið? Þetta kemur kannski flatt uppá lesendur en ef litið er á úrelta framtíðarsýn ráðamanna í landinu þá kemur þetta ekki svo mjög á óvart. Þeir virðast yfir höfuð hafa 50 ára gömul viðhorf til flestra hluta. Þeir líta enn á málin frá bæjardyrum í torfbæ bændasamfélagsins þar sem ferðaþjónusta var erlent fyrirbrigði sem þekktist ekki hér. Fyrir 57 árum voru það 4383 ferðamenn sem heimsóttu Ísland en árið 2005 voru þeir tæplega 375 þúsund. Ósnortin náttúra í dag er eilítið annað en fyrir 50 árum. Menn þurfa að gera viðeigandi ráðstafanir svo að staður geti þolað viðlíka átroðning og Geysir má þola. Fyrir 57 árum þoldi Geysissvæðið að allir þeir sem heimsóttu landið gengju þar um óhindrað en í dag verðum við að gera ráðstafanir til verndar náttúrunni. Náttúruleiki svæðisins er fólginn í að varna því að gestir svæðisins gangi í leirnum og útfellingunum. Svo er það okkar færu verkfræðinga að gera það þannig úr garði að fólk geti notið fegurðar svæðisins án þess að eyðileggja það. Það er brýnna en ráðamenn virðast vera færir um að skilja að ganga frá eignarhaldi Geysis svo að sú uppbygging sem þörf er á geti átt sér stað. Hverju má það sæta að málið sé ekki komið á rekspöl? Eðlilega er ekki hægt að gera mikið til uppbyggingar á svæði sem maður á ekki nema að hluta, og ekki er ríkið sá nágranni sem maður vill eiga samskipti við nema í algeru lágmarki. Það firnaþunga bákn. Geysisbændur hafa lýst yfir vilja til að selja ríkinu sinn hluta svæðisins innan girðingar. Þeir vilji ganga frá eignarhaldinu sem fyrst svo að hægt sé að byrja á einhverjum endurbótum á svæðinu. Þeir eiga tilfinningalegar rætur á þessum stað og vilja sjá þessu svæði vera sýnd meiri virðing en nú er. Þeir hafa verið að reyna að selja ríkinu sinn hluta síðan 1991 og finna má heimild til kaupa á svæðinu á fjárlögum allt aftur til ársins 2002 svo að ekki strandar það á leyfisveitingum. Ég get ekki trúað því að verðlagningin sé svo yfirgengileg að ekki sé hægt að ná lendingu í því máli. Einnig hafa Geysimenn prófað að óska eftir því að kaupa hlut ríkisins en allt kemur fyrir ekki. Það ber að athuga að um er að ræða gríðarlega möguleika á sviði ferðamála, fræðslu og ýmissa rannsókna á þessu svæði. Að ónefndum þeim gríðarlegu tekjum sem væg gjaldtaka inn á svæðið gæti skilað. Slík gjaldtaka, t.d. 100 kr á gest, gæti fyllilega staðið undir viðhaldi þeirra mannvirkja sem komið yrði upp.

Eins og sjá má hafa stjórnvöld og þeirra skriffinnar haldið þessum vinsælasta ferðamannastað okkar Íslendinga í gíslingu í fleiri ár og er fyrir löngu kominn tími til að menn fari að ganga í að klára þetta mál. Ég er þess fullviss að ráðherrar og þeir ráðuneytisstarfsmenn sem að málinu koma hafa örugglega nægilega há laun til að vinna vinnuna sína betur og með meiri sóma en þetta gefur til kynna! Þeir sem að málinu koma ættu því að hysja upp um sig buxurnar, drattast á lappir og klára þetta mál sem er okkur landsmönnum öllum til svo mikillar skammar.

Höfundur starfar í ferðaþjónustu.

Athugasemdir

[Ágúst H Bjarnason, 30.3.2007 kl. 09:04]

Sæll Sverrir.

Þakka þér fyrir mjög góða grein. Ég held að flestallt sem fram kemur sé rétt, en er það ekki Náttúruvernd ríkisins / Umhverfisstofnun sem er að agnúast út í nýtingu affallsvatnsis frá hverasvæðinu?

Ég þekki aðeins til þarna og veit að aðeins er notað heitt vatn sem annars rynni í Laugá. Þetta heita yfirborðsvatn hefur verið til vandræða vegna útfellinga.

Mér kæmi ekki á óvart ef tilboð kæmi í syðrihluta hverasvæðisins frá einkaaðilum innan skamms, jafnvel erlendis frá.  Það væri óneitanlega pínlegt ef íslenska ríkið ætti norðurhluta svæðisins (gamli Geysir-Strokkur) en útlendingur syðri hlutann.  Ég hef heyrt af áhuga efnaðra útlendinga á svæðinu, sem vilja einfaldlega bæta svæðinu í safn sitt, svipað og þegar frímerkjasafnari kaupir fallegt frímerki...